Cənub-Şərqi Asiyada Hind-Çin yarımadasının şərq kənarında yerləşən Vyetnam 19-cu əsrdən bəri Fransız müstəmləkəçiliyi altında idi. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Yapon qoşunları Vyetnamı işğal etdi. Həm Yapon işğalçılarına, həm də Fransa müstəmləkə administrasiyasına qarşı mübarizə aparmaq üçün Çin və Sovet kommunizmindən ilhamlanan siyasi lider Ho Şi Min Vyetnam Müstəqilliyi Liqasını və ya Vyetnam Müstəqilliyi Liqasını yaratdı. 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsində məğlub olduqdan sonra Yaponiya öz qüvvələrini Vyetnamdan çıxardı və Fransada təhsil almış imperator Bao Dai nəzarətdə saxladı. Nəzarəti ələ keçirmək fürsətini görən Ho Vyetnam qüvvələri dərhal ayağa qalxaraq şimaldakı Hanoy şəhərini ələ keçirdilər və Ho-nun prezident olduğu Vyetnam Demokratik Respublikasını (DRV) elan etdilər. Bölgəyə nəzarəti bərpa etmək istəyən Fransa İmperator Baonu dəstəklədi və 1949-cu ilin iyulunda paytaxtı Sayqon şəhəri olmaqla Vyetnam dövlətini qurdu. Hər iki tərəf eyni şeyi istəyirdi: vahid Vyetnam. Lakin Ho və onun tərəfdarları digər kommunist ölkələrindən nümunə götürülmüş bir millət istədikləri halda, Bao və bir çoxları Qərblə sıx iqtisadi və mədəni əlaqələri olan Vyetnam istəyirdilər. Veteranlar Administrasiyasının sorğusuna görə, Vyetnamda xidmət edən 3 milyon əsgərdən təxminən 500,000-i post-travmatik stress pozğunluğundan əziyyət çəkirdi və veteranlar arasında boşanma, intihar, alkoqolizm və narkomaniya nisbətləri nəzərəçarpacaq dərəcədə yüksəkdir.
Vyetnam müharibəsi nə vaxt başladı? Vyetnam Müharibəsi və ABŞ-ın müharibədə fəal iştirakı 1954-cü ildə başladı, baxmayaraq ki, regionda davam edən münaqişə bir neçə onilliklərə qədər uzanmışdı. Ho-nun kommunist qüvvələri şimalda hakimiyyəti ələ keçirdikdən sonra şimal və cənub orduları arasında silahlı qarşıdurma şimal Vyetminin 1954-cü ilin mayında Dien Bien Phu döyüşündə həlledici qələbəsinə qədər davam etdi. Döyüşdə fransız itkisi, demək olar ki, bir əsrlik Fransız müstəmləkəçiliyinə son qoydu.
Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının sədri, Milli Məclisin deputatı Arzuxan Əlizadə Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, Vyetnam onilliklər boyu Fransanın müstəmləkəsi olub və müstəmləkə olduğu dövrdə Fransa tərəfindən Vyetnam xalqına qarşı misli görünməmiş qəddarlıqlar, misli görünməmiş cinayətlər həyata keçirilib.
“Vyetnam xalqını guya maarifləndirmək adı altında xalqı o qədər ciddi əzablara məhrum ediblər ki, həbsxanalarda, hətta gilyatinlərdən müxtəlif işgəncə vasitələrindən istifadə edilməklə Vyetnam xalqının müqavimətini qırmağa və onu öz müstəmləkəsi olaraq saxlamağa yönəlmiş siyasət yürüdülüb. Bu gün muzey kimi istifadə olunan “Hanoy” həbsxanasında bütün o dövrün alətləri nümayiş etdirilməkdədir.
Fransa müstəmləkə altında saxladığı dövr ərzində Vyetnamın bütün yeraltı və yerüstü sərvətlərini sümürüb aparıb. Fransanın özünün zənginləşdirilməsi üçün bu ölkədən bir vasitə olaraq istismar vasitəsi olaraq istifadə edilib. Uzun illər ərzində xalqın başını qaldırmağa imkan verilməyib və bununla bağlı çoxlu tarixi faktlar mövcuddur”-deyən Arzuxan Əlizadə qeyd edib ki, eyni zamanda o dövrün sənədləri saxlanılmaqdadır.
“Məhkəmələrdə haqsızlıq, ədalətsizlik, hökm sürüb. Vyetnamlıları öldürməklə, onları qətlə yetirməklə sonradan mühakimə olunmaq üçün cəlb edilən fransızlar buraxılıblar. Onlara haqq qazandırılıb və açıq-aşkar məhkəmə proseslərində hakimiyyəti saxlamaq üçün vyetnamlıların guya “Fransaya qarşı hər hansı bir atacağı addımın qarşısını almaq üçün belə qərarlar verilib” deyə ifadələr olub. Məhkəmə sənədlərində bunlar saxlanılır və həmin amansızcasına vyetnamları qətlə yetirən və cinayət məsuliyyətinə cəlb edilərək cəzalandırılmalı olan fransızlar sərbəst buraxılıb. Təbii ki, buna sonsuza qədər vyetnam xalqı dözə bilməzdi və nəhayətdə 1945-ci ildə Vetnam xalqı fransız müstəmləkəçilərinə qarşı ciddi azadlıq mübarizəsi oldu və müharibə ilə davam etdi. Bu müharibə doqquz il davam etdi və faktiki olaraq həmin dövrdə Fransa müstəmləkəçiləri tərəfindən vyetnam xalqına əvvəlkilərdən daha artıq şiddət göstərilməsinə, amansızlıqla, onların azadlıq mübarizəsini yatırılmağa yönəlmiş addımlar atılmasına baxmayaraq, nəhayət etibarilə 1954-cü ildə Vyetnam xalqının qələbəsi ilə nəticələndi. Bu azadlıq mübarizəsi də Vyetnamda fransız, Fransa müstəmləkəçiliyinə nəhayət ki, son qoyulmuş oldu və əslində təkcə vyetnamlıların deyil, eləcə də Şimali Afrika xalqlarının və müstəmləkə qismində əzdiyi xalqların və dövlətlərin haqqını yemiş, onlara qarşı böyük haqsızlıqlar etmiş və bu prosesdə müstəmləkə əyalətlərində milyonlarla insanın qətlə yetirilməsinə Fərman vermiş və bu qətliamları həyata keçirmişdir. Soyqırımları həyata keçirmiş Fransa bu gün də öz təəssüflər olsun ki, bu müstəmləkə mahiyyətini bir çox hallarda büruzə vermiş olur”-deyən deputat vurğulayıb ki, biz bunu təcavüzkar Fransanın Ermənistana verdiyi dəstəklə görürük.
“Faktiki eyni mahiyyət daşımaları səbəbi ilə həm də ermənilərə, ermənilərin təcavüzkar siyasətinə 30 il ərzində dəstək verilib və bu gün də dəstək verilməkdədir. Bu gün də hazırkı hakimiyyətin Makron administrasiyasının yürütdüyü siyasət əslində, Azərbaycan və Ermənistan münasibətlərinin yaxşılaşmasında deyil, bir qədər də gərginləşməsinə yönələn addımlar kimi qiymətləndirilir. Regionda sülhə və sabitliyə çox ciddi təhdid yaratmaqdadır. Fransanın həyata keçirdiyi siyasət erməniləri yenidən silahlandırmaq, onları revanşist addımlar atmağa təhrik etmək siyasəti təbii ki, Fransanın əvvəlki dönəmlərdə təcavüzkar müstəmləkəçi siyasətinin əslində bir davamı olaraq da qiymətləndirilə bilər. Bu mənada Fransa zamanında insanlığa, bəşəriyyətə qarşı çox böyük cinayətlərlə müşayiət olunan müstəmləkəçilik siyasəti fonunda bu gün ermənilərə verdiyi dəstək də əslində elə də təəccüblü görünməməlidir”-deyə Arzuxan Əlizadə bildirib.
