Demək olar ki, vaxtaşırı yeniyetmələrin kriminal hadisələr törətməsi ilə bağlı xəbərlərə rast gəlirik.
Misal üçün bu gün Bakıda 16 yaşlı yeniyetmə bıçaqlanıb.
Bəzi yeniyetmə və gənclər kriminal aləmə hansı səbəbdən maraq göstərir? Bu istiqamətdə hansı addımların atılmasına ehtiyac var?
Mövzu ilə bağlı psixoloq Aytən Ələkbərova Referans'a açıqlamasında bildirib ki, bu o səbəblərdən irəli gəlir ki, bu cür yeniyetmələrin yetişməsində təbii ki, ailələrin çox böyük səhvləri var, günahları deməzdik, günahları artıq hadisə baş verdiyi zaman hiss edib, sezirlər və "mən nə günah işlədim, nə səhv buraxdım" bu kimi suallar ünvanlayırlar. İstər qızların başına gələcək hər hansısa bir təcavüz hadisələridə, istər oğlanların kriminal şəxsiyyyət tipinə yönəlməsində.
Baxın bir oğlan uşağını böyüdərkən hər kəs deyir ki, "heç kəsdən qorxma, kimə gəldi söy" balaca vaxtı bu onlar üçün çox maraqlı olur. Hətta eiforik bir vəziyyətdə hər kəs gülüşlərə qərq olur, alqışlayırlar "ay bax ey görün necə söydü" bunu fəxrlə belə danışırlar. Amma yeniyetmə yaşına çatanda kiçik yeniyetməlikdə artıq o oğlan uşağının hansı kriminal aləmə meyil etməsini sezə bilirik. Onun süzgün baxışları artıq "mən kriminal aləmə doğru addımlayıram" deyir, amma dərk etmirlər ki, kriminal aləmə gedərkən nələr baş verə bilər. Etnopsixologiyaya əsasən, artıq burda özünü göstərmə başlayır ki, "mən artıq böyümüşəm" deyə siqaret çəkməkdə belə özlərini kişi kimi görürlər. Hətta sevgi macəralarına bənzər macəralar yaranarsa, sanki o qızla ünsiyyətlərində belə özlərini tamamilə böyük hesab edib, vuraram, yıxaram, çəkərəm deyirlər. Bu bulinqlərin yaranmasına əsas səbəb ailə daxili münaqişələr ailədə, həmin tərbiyə dövründə uşağa verilən və alt şüur altında "kimi istəyirsən vur, yıx mən yanındayam" deməsidir. Yəni söydünmü, gücün çatmadı, əlinə bir daşı al vur. Bu tipdə beyin proqramlaşmaya doğru getdikdə artıq yeniyetmələr böhran dövrünü yaşadıqca, yaşanan böhran dövrünün içərisində şüuraltı yığılan proqrama doğru olaraq addım atmağa başlayırlar və bu addım nə olur? - bəzən baxırıq ki, bıçaqlanma ilə nəticələnir.
Təbii ki, bu istiqamətdə yeniyetmələrin vaxtaşırı pratik psixoloqlarla görüşməsində zərurət var. Çünki məktəb psixoloqlarının praktik psixoloq olmadığından belə baş vermiş hadisələrdə çıxış yolu tapa bilmirlər. Bəzən elə olur ki, bu tipli hadisənin baş verməməsi üçün valideyn yeniyetməni gətirir ki, "harda səhv etdiyimi bilmirəm doktor, siz mənə kömək edin". Demək nə baş verir - yeniyetmələr nə olursa olsun, praktik psixoloqlarla görüşüb, onları narahat edəcək durumlarda hansı bulinq hadisələrin baş verməsini bölüşdükcə, orda onun psixiki xüsusiyyətinə uyğun olaraq psixoloq artıq o uşağı yenidən həyata gətirir, ikinci ana olur və yaxudda bəy psixoloqlar onlar üçün həqiqətən həm ana, həm ata rolunu oynayır.
"Ona görə də belə situasiyalarda ailələr və yeniyetmələr psixoloqlardan qaçmasınlar, düşünməsinlər ki, psixoloqa övladımı apararam deyərlər ki, psixoloqa gedirsə bunun hər hansısa bir psixi problemi var. Əsla yox, nəinki psixi problemi olan, hətta ən ağıllı insanlar məhz elə psixoloqa vaxtında müraciət edir ki, daha sonra psixiatrın yanında gülünc vəziyyətdə və yaxudda təcridxanada dəmir barmaqlıqlar arasından baxaraq ağlamasınlar", - deyə psixoloq qeyd edib.
